رفلاکس معده چیست و چرا اتفاق می‌افتد؟ بررسی کامل علل و علائم

مقدمه و شناخت رفلاکس معده

رفلاکس اسید چیست؟

وقتی اسید از داخل معده به سمت بالا، به مری و گلوی شما جریان می‌یابد، به آن رفلاکس اسید می‌گویند.

وقتی اسید به جاهایی برود که به‌طور معمول در آن جا نیست، مطمئناً آن را احساس خواهید کرد. اسید، بافت‌های داخل مری شما را تحریک و ملتهب می‌کند.

تقریباً همه افراد هر از گاهی رفلاکس اسید را تجربه کرده‌اند. ممکن است مانند سوء هاضمه (سوزش معده بعد از غذا خوردن) یا سوزش سر دل (سوزش قفسه سینه نزدیک جناغ سینه) احساس شود.

رفلاکس اسید گهگاهی، ناراحت کننده است، اما بیماری نیست. اما برخی از افراد همیشه رفلاکس دارند. رفلاکس اسید مزمن واقعاً می‌تواند بر کیفیت زندگی شما تأثیر بگذارد و همچنین می‌تواند به بافت‌های شما آسیب جدی وارد کند.

رفلاکس معده به مری (GERD) چیست؟

رفلاکس معده به مری (GERD) به معنای برگشت مزمن اسید معده به سمت مری است. رفلاکس اسید زمانی مزمن تلقی می‌شود که حداقل دو بار در هفته و به مدت چند هفته این مشکل را داشته باشید.

برخی شرایط موقت، می‌توانند باعث رفلاکس موقت اسید شوند. اما رفلاکس معده یا gerd یک مشکل مکانیکی و دائمی است. به این معنی که مکانیسم‌هایی که قرار است اسید را از مری شما دور نگه دارند، به درستی کار نمی‌کنند.

چه چیزی ممکن است با رفلاکس معده اشتباه گرفته شود؟

برخی موارد ممکن است به دلیل علائم مشابه، با رفلاکس معده اشتباه گرفته شوند. به همین دلیل است که در صورت داشتن علائم، برای تشخیص حتما باید به پزشک مراجعه کنید. در ادامه به برخی موارد با علائم مشابه اشاره می‌کنیم:

• زخم معده: در زخم معده نیز درد و سوزش سر دل مشاهده می‌شود که به خصوص پس از خوردن غذای چرب ممکن است بدتر باشد.
• آنژین صدری: سوزش سر دل ممکن است گاهی با آنژین صدری یا درد قلبی قفسه سینه اشتباه گرفته شود.
• سنگ کیسه صفرا: درد و سوزش سر دل پس از خوردن غذای چرب و سنگین، ممکن است در این مورد دیده شود.
• اضطراب: در حالت اضطراب و استرس، سیل هورمون‌هایی که باعث این واکنش می‌شوند، می‌توانند معده شما را نیز ناراحت کنند و علائم گوارشی ایجاد کنند.
• اسپاسم مری: این وضعیت نادر است، بیشتر در افراد بالای ۶۰ سال ممکن است دیده شود. این اسپاسم‌ها می‌توانند باعث درد شدید قفسه سینه و مشکل در بلع شوند و ممکن است احساس کنید چیزی در گلویتان گیر کرده است.
• بدخیمی‌های مری. اگر سوزش سر دل علی‌رغم درمان ادامه پیدا کند، پزشک ممکن است بررسی‌های تکمیلی برای این موارد را درخواست کند.
• پلوریت: بافتی که قفسه سینه را از داخل پوشانده و ریه‌ها را احاطه کرده است، می‌تواند به دلایل زیادی ملتهب شود. این بیماری «پلوریت» نامیده می‌شود. بسته به محل التهاب، ممکن است مانند سوزش سر دل احساس شود، اما هنگام نفس کشیدن، سرفه یا عطسه بدتر می‌شود.
• گاستروپارزی: در این اختلال، انقباضات عصبی-عضلانی معده بی‌اثر می‌شوند و در نتیجه غذا و مایعات برای مدت طولانی در معده باقی می‌مانند. بنابراین محتویات معده کندتر به روده منتقل می‌شوند. این شرایط ممکن است باعث علائمی مانند احساس سوزش و سنگینی سر دل شود.

علائم و علت‌های رفلاکس معده

علائم رفلاکس اسید و رفلاکس معده (GERD) چیست؟ (چگونه متوجه شوید که رفلاکس معده دارید؟)

علائم رایج رفلاکس معده عبارتند از:

• احساس سوزش در قفسه سینه، که اغلب سوزش سر دل نامیده می‌شود. سوزش سر دل معمولاً بعد از غذا خوردن اتفاق می‌افتد و ممکن است در شب یا هنگام دراز کشیدن بدتر شود.
• برگشت غذا یا مایع ترش در گلو
• درد بالای شکم یا قفسه سینه
• مشکل در بلع، که دیسفاژی نامیده می‌شود.
• احساس توده در گلو
• تهوع

اگر رفلاکس اسید شبانه دارید، ممکن است موارد زیر را نیز تجربه کنید:

• سرفه مداوم
• التهاب تارهای صوتی، که به لارنژیت معروف است.
• بروز آسم یا بدتر شدن آسم

آیا نوزادان به رفلاکس معده مبتلا می‌شوند؟

بالا آوردن (برگشت شیر) برای نوزادان طبیعی است. ممکن است مقداری اسید هم در آن وجود داشته باشد، اما معمولاً آنقدر نیست که آزاردهنده باشد. رفلاکس معده (GERD) یک بیماری شدیدتر است که باعث ناراحتی یا عوارض در تغذیه می‌شود.

نوزادان اگر زودرس به دنیا بیایند یا بیماری داشته باشند که مری آن‌ها را تحت تأثیر قرار دهد، احتمال ابتلا به رفلاکس معده بیشتر است. اگر به نظر می‌رسد نوزاد شما به نوعی احساس ناراحتی می‌کند، متخصص اطفال ممکن است از نظر رفلاکس معده او را بررسی کند.

رفلاکس معده در نوزادان (یا کودکان خردسال) ممکن است شامل علائم زیر باشد:

• بی‌قراری بیش از حد
• مشکل در خوابیدن
• امتناع از غذا خوردن
• دوره‌های کوتاه استفراغ
• خس خس سینه یا گرفتگی صدا
• بوی بد دهان

اگر نگران رفلاکس معده در فرزندتان هستید، این راهنمای کامل علائم آن را برای والدین توضیح می‌دهد:

بیشتر بخوانید:

علائم رفلاکس معده در کودکان چیست؟ راهنمای کامل والدین

چه چیزی باعث رفلاکس اسید می‌شود؟

برای اینکه اسید وارد مری شود، باید از دریچه‌ای که در پایین مری قرار دارد و معمولاً از بازگشت مواد به بالا جلوگیری می‌کند، عبور کند. این دریچه، اسفنکتر تحتانی مری (LES) نامیده می‌شود.

اسفنکتر تحتانی مری یک عضله دایره‌ای است که هنگام بلع باز می‌شود و سپس دوباره بسته می‌شود تا مواد را در معده نگه دارد. همچنین هنگام آروغ زدن یا سکسکه، کمی باز می‌شود تا حباب‌های گاز خارج شوند.

رفلاکس اسید زمانی اتفاق می‌افتد که LES ضعیف یا شل شود تا اسید از آن عبور کند. برخی از موارد موقت می‌توانند LES شما را شل کنند، مانند دراز کشیدن بعد از یک وعده غذایی حجیم. اما اگر بیماری رفلاکس معده به مری داشته باشید، به این معنی است که LES شما اغلب در این حالت (شل) قرار دارد.

بسیاری از چیزها می‌توانند به طور موقت یا دائمی در تضعیف LES شما نقش داشته باشند. گاهی اوقات رفلاکس اسیدِ گهگاهی زمانی که این عوامل همپوشانی دارند یا برای مدت طولانی ادامه می‌یابند، به GERD مزمن تبدیل می‌شود.

علل شایع رفلاکس اسید و GERD عبارتند از:

• فتق هیاتال: فتق هیاتال زمانی اتفاق می‌افتد که قسمت بالای معده شما از طریق سوراخ دیافراگم که مری از آن عبور می‌کند، به بالا فشار می‌آورد. این عضله در کنار مری فشرده می‌شود، هر دو را فشرده می‌کند و اسید را به دام می‌اندازد. همچنین LES را نیز به سمت بالای دیافراگم حرکت می‌دهد، و به این ترتیب این دریچه، بخشی از پشتیبانی عضلانی خود را از دست می‌دهد. فتق هیاتال بسیار رایج است، به خصوص با افزایش سن. این وضعیت معمولاً به تدریج رخ می‌دهد و ممکن است به تدریج بدتر شود.
• بارداری: بارداری یکی از دلایل شایع رفلاکس اسید موقت است. فشار و حجم شکم شما می‌تواند عضلات دیافراگم را که از LES حمایت می‌کنند، تحت فشار قرار دهد، بکشد و ضعیف کند. هورمون‌های بارداری نیز ممکن است شل شدن LES را تحریک کنند. بارداری سطح بالایی از هورمون ریلکسین را به همراه دارد که عضلات شما را شل می‌کند تا بتوانند برای جنین کش بیایند. همچنین سطح بالایی از استروژن و پروژسترون را به همراه دارد که ممکن است LES را نیز شل کند.

اگر در دوران بارداری دچار رفلاکس معده شده‌اید، در این مقاله با دلایل شایع آن و راهکارهای ایمن برای کنترلش آشنا شوید:

بیشتر بخوانید:

چرا رفلاکس معده در بارداری شایع است؟ راهکارهای ایمن برای کنترل آن

• چاقی: چاقی فشار و حجم شکم را افزایش می‌دهد، که مشابه بارداری بر LES تأثیر می‌گذارد. چاقی همچنین شرایطی طولانی‌تر از بارداری است و می‌تواند عضلات را به طور دائمی تضعیف کند. این یک عامل مؤثر رایج در ایجاد فتق هیاتال است. از آنجایی که بافت چربی استروژن ترشح می‌کند، داشتن مقدار بیشتری چربی نیز سطح استروژن شما را افزایش می‌دهد.
• سیگار کشیدن: دود تنباکو، چه خودتان سیگار بکشید و چه در معرض دود باشید، اسفنکتر مری را شل می‌کند. سیگار کشیدن همچنین باعث سرفه می‌شود که اسفنکتر مری شما را باز می‌کند. سیگار کشیدن و سرفه مزمن می‌تواند عضلات دیافراگم را ضعیف کند و در ایجاد فتق هیاتال نقش داشته باشد. سیگار کشیدن همچنین هضم غذا را کند می‌کند و باعث می‌شود معده شما اسید بیشتری تولید کند.

سایر علل احتمالی GERD عبارتند از:

• نقص‌های مادرزادی: نقص‌های مادرزادی مانند آترزی مری و فتق می‌توانند بر اسفنکتر مری تأثیر بگذارند.
• بیماری‌های بافت همبند: بیماری‌هایی مانند اسکلرودرمی ممکن است بر عضلات مری تأثیر بگذارند.
• جراحی قبلی: جراحی در قفسه سینه یا بالای شکم ممکن است به مری آسیب رسانده باشد.
• داروها: برخی داروها می‌توانند اثر شل‌کننده بر اسفنکتر مری داشته باشند، از جمله:

• بنزودیازپین‌ها (نوعی آرام‌بخش)
• مسدودکننده‌های کانال کلسیم، که فشار خون بالا را درمان می‌کنند.
• داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای، که افسردگی و درد را درمان می‌کنند.
• تئوفیلین، یک داروی رایج آسم
• داروهای هورمون درمانی (HRT) برای یائسگی
• داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) نیز با افزایش آسیب بافت مری یا معده، این وضعیت را تشدید کنند.

آیا غذاها می‌توانند باعث رفلاکس اسید شوند؟

غذاها و نوشیدنی‌ها به تنهایی باعث ایجاد رفلاکس اسید نمی‌شوند، اما می‌توانند در آن نقش داشته باشند. شکلات، قهوه، الکل، نعناع، ​​سیر و پیاز ممکن است در مقادیر بالاتر اثر شل‌کننده‌ای بر LES داشته باشند.
غذاهای چرب اسید معده را افزایش می‌دهند و هضم آن‌ها زمان بیشتری می‌برد، بنابراین فرصت بیشتری برای خروج اسید وجود دارد. اگر برای شام وعده غذایی سنگین‌تری میل کنید، ممکن است قبل از دراز کشیدن، زمان هضم نداشته باشد.

عوارض احتمالی رفلاکس اسید مزمن (GERD) چیست؟

با گذشت زمان، التهاب طولانی مدت در مری می‌تواند باعث موارد زیر شود:

• التهاب بافت مری: که به عنوان ازوفاژیت شناخته می‌شود. اسید معده می‌تواند بافت مری را تجزیه کند. این می‌تواند باعث التهاب، خونریزی و گاهی اوقات یک زخم باز شود. ازوفاژیت می‌تواند باعث درد شود و بلع را دشوار کند.
• تنگی مری: آسیب به مری تحتانی ناشی از اسید معده باعث تشکیل بافت اسکار می‌شود. بافت اسکار مسیر غذا را باریک می‌کند و منجر به مشکلات بلع می‌شود.
• تغییرات پیش سرطانی در مری، که به عنوان مری بارت (Barrett esophagus) شناخته می‌شود: آسیب ناشی از اسید می‌تواند باعث تغییراتی در بافت پوشاننده مری تحتانی شود. این تغییرات با افزایش خطر ابتلا به سرطان مری مرتبط هستند.
• رفلاکس حنجره و حلق: برخی از افراد مبتلا به GERD همچنین دچار رفلاکس حنجره و حلق (LPR) می‌شوند، که رفلاکسی است که به گلوی شما منتقل می‌شود. اسید ممکن است هنگام خواب به گلو وارد شود. این اتفاق می‌تواند باعث تورم، گرفتگی صدا و ضایعات تارهای صوتی شود و همچنین می‌تواند ذرات اسید را به مجاری هوایی شما وارد کند.
• آسم: اسید موجود در مجاری هوایی شما ممکن است آسم موجود را تشدید کند یا در افرادی که هیچ بیماری تنفسی از قبل ندارند، علائمی شبیه آسم ایجاد کند. ذرات ریز اسید ممکن است مجاری تنفسی را تحریک کرده، باعث انقباض آن‌ها و به دنبال آن سرفه و مشکلات تنفسی شوند.

اگر با تنگی نفس مواجه هستید، ممکن است علت آن رفلاکس معده باشد. در این مقاله بیشتر بخوانید:

بیشتر بخوانید:

رفلاکس معده چگونه باعث تنگی نفس می‌شود؟ بررسی علائم پنهان

تشخیص و آزمایش‌های رفلاکس معده

رفلاکس معده چگونه تشخیص داده می‌شود؟

فوق تخصص گوارش، برای تشخیص GERD، مری را ارزیابی خواهد کرد. آزمایش‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• ازوفاگرام: ازوفاگرام نوعی تصویربرداری اشعه ایکس است. در حین بلع، گرافی متحرک (فلوروسکوپی) از مری شما گرفته می‌شود. برای این آزمایش، شما یک مایع گچی به نام باریم را می‌بلعید.
• آندوسکوپی فوقانی: آندوسکوپی فوقانی شامل بررسی داخل مری با یک دوربین است. دوربین در انتهای یک لوله نازک قرار دارد که در حالی که شما تحت آرام‌بخش سبک خواب هستید، از دهان شما عبور می‌کند.
• آزمایش pH مری: این آزمایش میزان اسید داخل مری شما را از طریق یک گیرنده بی‌سیم کوچک اندازه‌گیری می‌کند. پزشک شما گیرنده را در طول آندوسکوپی در مری قرار می‌دهد.
• مانومتری مری: این آزمایش فعالیت عضلات مری شما را با استفاده از حسگرهای فشار تعبیه شده در یک لوله بینی-معدی اندازه‌گیری می‌کند. این آزمایش می‌تواند تأیید کند که آیا LES یا سایر عضلات شما به درستی کار می‌کنند یا خیر.

درمان و دارو‌های رفلاکس معده

درمان پزشکی برای رفلاکس معده چیست؟

اگر تغییرات سبک زندگی به کنترل علائم شما کمکی نکند، ممکن است نیاز به مصرف دارو داشته باشید.

پزشک شما ممکن است موارد زیر را توصیه کند:

• آنتی‌اسیدها
• آنتاگونیست‌ها (مسدودکننده‌ها)ی گیرنده H2
• مهارکننده‌های پمپ پروتون (PPI)

اگر علائم شما بیشتر در طول روز اتفاق می‌افتد، باید حداقل 30 دقیقه قبل از صبحانه PPI مصرف کنید. اگر علائم شما بیشتر در عصر اتفاق می‌افتد، PPI های خود را حداقل 30 دقیقه قبل از شام مصرف کنید.

پزشک شما ممکن است PPI ها را به مدت 4 تا 8 هفته تجویز کند. پس از کنترل علائم، پزشک به آرامی دوز شما را به کمترین مقدار ممکن کاهش می‌دهد. استفاده طولانی مدت از PPI ها توصیه نمی‌شود.

درصورتی‌که داروها موثر واقع نشوند، یا برای اجتناب از مصرف طولانی‌مدت دارو، ممکن است برخی روش‌های جراحی برای شما انجام شود، از جمله:

• فوندوپلیکاسیون
• جراحی لینکس (LINX)

چه چیزی به رفلاکس اسید در خانه کمک می‌کند؟ (درمان‌های خانگی)

تغییرات سبک زندگی ممکن است به کاهش دفعات رفلاکس اسید کمک کند. سعی کنید:

• وزن خود را در محدوده سالم حفظ کنید. اضافه وزن به شکم فشار می‌آورد، معده را بالا می‌کشد و باعث رفلاکس اسید به مری می‌شود.
• سیگار کشیدن را ترک کنید. سیگار کشیدن توانایی اسفنکتر تحتانی مری را برای عملکرد صحیح کاهش می‌دهد.
• سر تخت خود را بالا ببرید. اگر مرتباً هنگام خواب سوزش سر دل را تجربه می‌کنید، انتهای سر را 15 تا 20 سانتی‌متر بالا ببرید. اگر نمی‌توانید تخت خود را بالا ببرید، می‌توانید یک گُوِه بین تشک و فنر تخت خود قرار دهید تا بدن خود را از کمر به بالا بلند کنید. بالا بردن سر با بالش‌های اضافی مؤثر نیست.
• در شروع خواب، به سمت چپ بخوابید. وقتی به رختخواب می‌روید، با دراز کشیدن به سمت چپ خود شروع کنید تا احتمال رفلاکس کمتر شود.
• بعد از غذا دراز نکشید. حداقل سه ساعت بعد از غذا خوردن صبر کنید و سپس دراز بکشید یا بخوابید.
• غذا را به آرامی بخورید و کاملاً بجوید. بعد از هر لقمه، قاشق خود را زمین بگذارید و پس از جویدن و قورت دادن آن لقمه، دوباره آن را بردارید.
• از غذاها و نوشیدنی‌هایی که باعث رفلاکس می‌شوند، استفاده نکنید. محرک‌های رایج شامل الکل، شکلات، کافئین، غذاهای چرب یا نعناع هستند.
• لباس‌های تنگ نپوشید. لباس‌هایی که دور کمر تنگ هستند، به شکم و اسفنکتر تحتانی مری فشار وارد می‌کنند.

متن انگلیسی:

Most people respond to lifestyle changes and medicines. However, many people feel the need to continue taking medicines to control their symptoms. If you have inflammation from your GERD (esophagitis) or precancerous changes (Barrett esophagus), your provider may recommend staying on these medicines. Otherwise speak with your provider about whether you need to stay on medicines long term.

ترجمه متن:

اکثر افراد به تغییرات سبک زندگی و داروها پاسخ می‌دهند. با این حال، بسیاری از افراد احساس می‌کنند که برای کنترل علائم خود نیاز به ادامه مصرف دارو دارند. اگر التهاب ناشی از GERD (ازوفاژیت) یا تغییرات پیش سرطانی (مری بارت) دارید، پزشک شما ممکن است توصیه کند که مصرف این داروها را ادامه دهید. در غیر این صورت، با پزشک خود در مورد اینکه آیا نیاز به ادامه مصرف داروها به صورت طولانی مدت دارید یا خیر، صحبت کنید.
(منبع)

پیشگیری، مدیریت و کنترل

آیا می‌توان از از رفلاکس معده پیشگیری کرد؟

اجتناب از عواملی که باعث سوزش سر دل می‌شوند ممکن است به پیشگیری از علائم کمک کند. تمام مواردی که در درمان‌های خانگی ذکر کردیم، از این قبیل هستند.

راهنمای مراجعه به پزشک

چه زمانی باید در مورد رفلاکس اسید به پزشک مراجعه کنم؟

اگر مرتباً رفلاکس اسید دارید، با یک پزشک عمومی یا متخصص داخلی یا فوق تخصص گوارش مشورت کنید. رفلاکس معده فقط یک ناراحتی نیست و می‌تواند واقعاً مضر باشد. همچنین، بسیار قابل درمان است.

چه سوالاتی باید از پزشک خود بپرسید؟

پرسیدن این سوالات ممکن است بتواند به شما در مدیریت بیماری کمک کند:

• محتمل‌ترین علت علائم من چیست؟
• چه آزمایش‌هایی لازم است؟ آیا آمادگی خاصی برای آن‌ها وجود دارد؟
• آیا وضعیت من احتمالاً موقتی است یا مزمن؟
• چه درمان‌هایی برای آن در دسترس است؟
• آیا محدودیت‌هایی وجود دارد که باید رعایت کنم؟
• من بیماری‌های دیگری هم دارم. چگونه می‌توانم این بیماری‌ها را به بهترین شکل با هم مدیریت کنم؟

علاوه بر سوالاتی که آماده کرده‌اید، در هر زمانی که چیزی را متوجه نشدید، در طول ویزیت از پرسیدن سوال دریغ نکنید.

توصیه ای تیم دارو دات کام به شما

تقریباً همه افراد هر از گاهی دچار رفلاکس اسید می‌شوند. سوزش سر دل، سوء هاضمه و برگشت اسید می‌تواند واقعا ناخوشایند باشد. برخی اقدامات ممکن است به کاهش دفعات این اتفاقات کمک کند.

اگر اغلب رفلاکس اسید دارید و این موضوع به طور قابل توجهی بر زندگی شما تأثیر می‌گذارد، ممکن است به GERD مبتلا باشید. بهتر است در مورد علائم خود با یک پزشک صحبت کنید. او می‌تواند درباره تشخیص بیماری، نحوه درمان و میزان اثربخشی آن شما را راهنمایی کند.